Φυσικοθεραπεία σε ασθενείς με αρθρίτιδα ισχίου και γόνατος 

Οστεοαρθρίτιδα ή εκφυλιστική αρθροπάθεια είναι μία από τις παθήσεις που προσβάλλουν τις αρθρώσεις και μάλιστα η πιο συχνή. Εμφανίζεται πιο συχνά στην τρίτη ηλικία (65+), αλλά η αρχή της είναι σε πολύ νεώτερες ηλικίες, ανεξάρτητα από φύλο ή φυλή και η κατανομή της είναι ίδια σε όλα τα μήκη της γής. Η αρχική βλάβη εμφανίζεται στην επιφάνεια της άρθρωσης και στη συνέχεια εμφανίζεται η αντίδραση του οστού. Ο όρος οστεοαρθρίτιδα παράγεται εκ του οστεο που σημαίνει τη συμμετοχή του οστού και αρθρίτιδα που σημαίνει βλάβη της άρθρωσης. Η αιτιολογία της οστεοαρθρίτιδας είναι άγνωστη, η εξέλιξη της αργή και μπορεί να αφορά μία ή περισσότερες αρθρώσεις. Οι αρθρικές επιφάνειες των οστών καλύπτονται από ένα λεπτό στρώμα λείο και μαλακό από το κόκκαλο, που λέγεται χόνδρος, πάνω δε από τον χόνδρο υπάρχει μία μεμβράνη (υμένας) που είναι κατασκευασμένη από κύτταρα (υμενοκύτταρα), τα οποία παράγουν φυσιολογικά ένα υγρό (αρθρικό υγρό), το οποίο λιπαίνει και προστατεύει την άρθρωση.

Επίσης στην καλή λειτουργία της άρθρωσης συμβάλλουν ο αρθρικός θύλακας, η αρθρική κάψα, σύνδεσμοι, τένοντες, μύες κ.α.
Στην οστεοαρθρίτιδα ο χόνδρος είναι αυτός που αρχίζει να υποφέρει, να αφυδατώνεται, να λεπτύνεται, να παρουσιάζει ρωγμές και να γίνεται ανώμαλος.

Το οστό τότε από κάτω αρχίζει να αντιδρά, γίνεται πιο σκληρό, πιο πυκνό και αυξάνεται σε μέγεθος, ξεπερνά τα όρια της άρθρωσης με αποτέλεσμα να περιορίζει το εύρος των κινήσεων της άρθρωσης. Αυτά που βλέπουμε στις ακτινογραφίες και λέγονται οστεόφυτα (κακώς λεγόμενα άλατα), δεν είναι τίποτα άλλο από μία τοπική αντίδραση του οστού που απαντά στην φθορά του χόνδρου που έχει προηγηθεί, περιορίζοντας έτσι την κινητικότητα της άρθρωσης.
Πολλά από τα ενοχλήματα που εμφανίζονται στην οστεοαρθρίτιδα οφείλονται στην ύπαρξη αυτών ακριβώς των οστεοφύτων, όπως για παράδειγμα οι ριζαλγίες που οφείλονται σε ερεθισμό ριζών στην σπονδυλική στήλη κ.λ.π.
Ο υμένας συνήθως συμμετέχει με ήπια φλεγμονή, παράγει αρθρικό υγρό, το οποίο όμως δεν έχει ακριβώς τα χαρακτηριστικά του φυσιολογικού γιατί περιέχει στοιχεία που αν παραμείνουν για πολύ, συντελούν στην περαιτέρω καταστροφή του χόνδρου.
Κύριο χαρακτηριστικό της φλεγμονής του υμένα είναι η διόγκωση της άρθρωσης, ο πόνος, η περαιτέρω μείωση της κινητικότητας, η ερυθρότητα που πολλές φορές παίρνει χαρακτήρες άλλων μορφών αρθροπάθειας.

Η αρθρική κάψα, οι σύνδεσμοι, τα έλυτρα των εκεί τενόντων μπορούν να διογκωθούν και να παχυνθούν, να παρουσιάσουν χαλάρωση, αστάθεια και στην συνέχεια παραμόρφωση της άρθρωσης. Η οστεοαρθρίτιδα συχνά δεν προκαλεί ενοχλήματα και έτσι ο ασθενής το μαθαίνει τυχαία από ακτινογραφίες που υποβάλλεται συνήθως για άλλους λόγους.

Η οστεοαρθρίτιδα, είναι η πλέον συνήθης πάθηση των αρθρώσεων.
Δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι η ΟΑ γίνεται περισσότερο συχνή: ωστόσο η αύξηση του μέσου όρου ζωής αυξάνει τις πιθανότητες για συμπτωματική νόσο.
Προσβάλλει τις μεγαλύτερες ηλικίες – το 75% περίπου των ανθρώπων άνωτων 65 ετών και είναι η αιτία ιατρικών επισκέψεων σε ποσοστό 28%. Περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα υπολογίζονται οι πάσχοντες από ΟΑ στην Ελλάδα, με τεράστιες κοινωνικές αλλά και οικονομικές συνέπειες: κάθε χρόνο γίνονται τουλάχιστον 20.000 αντικαταστάσεις αρθρώσεω (αρθροπλαστικές).

Ποιες αρθρώσεις προσβάλλονται συχνότερα;
Μπορεί να πλήξει οποιαδήποτε σχεδόν άρθρωση. Ωστόσο, συμβαίνει κυρίως σε αυτές που σηκώνουν βάρος, όπως τα γόνατα και τα ισχία, αλλά και σε αυτές που «κουράζονται» και καταπονούνται, όπως των δακτύλων.

Το γόνατο είναι η πλέον συνήθης μεγάλη άρθρωση που προσβάλλεται από αρθρίτιδα, ενώ το ισχίο ακολουθεί. Άλλες αρθρώσεις που προσβάλλονται είναι οι αρθρώσεις της άκρας χειρός, και τηςσπονδυλικής στήλης (εκφυλιστική σπονδυλαρθροπάθεια). Αρθρώσεις που προσβάλλονται πολύ λιγότερο συχνά είναι η ποδοκνημκή, του καρπού, του αγκώνα και του ώμου.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια τεράστια προσπάθεια παγκοσμίως να ερευνηθεί η επίδραση των προγραμμάτων άσκησης και φυσικοθεραπείας σε ασθενείς με αρθρίτιδα στο ισχίο και στο γόνατο ώστε να μειώσουν τον πόνο,να αυξήσουν την λειτουργικότητα των ασθενών με τελικό στόχο να αποφύγουν ή να καθυστερήσουν ένα πιθανό χειρουργείο (αρθροπλαστική).
'Εχουν προταθεί κατά καιρούς διάφορα θεραπευτικά μέσα όπως TENS,υπέρηχοι,διαθερμίες μάλαξη,βελονισμός,άσκηση στο νερό ή έξω απ'το νερό. Οι έρευνες μας δείχνουν ότι η χρήση των ''κλασσικών'' φυσικοθεραπευτικών μέσων (υπέρηχοι TENS κλπ) έχουν μάλλον φτωχά αποτελέσματα σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα.Οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν στο ότι ένα ειδικό εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης σε συνδυασμό με την φαρμακευτική θεραπεία είναι ευεργετικό για τους ασθενείς. Ειδικότερα το πρόγραμμα άσκησης σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα θα πρέπει να περιλαμβάνει πέρα από ασκήσεις ενδυνάμωσης και διατάσεις,ασκήσεις νευρομυικού συντονισμού,επανεκπαίδευση ιδιοδεκτικότητας και επανεκπαίδευση βάδισης και κίνησης (motor control relearning).

Συχνά οι ασθενείς αυτοί εμφανίζουν διαφοροποιημένα πρότυπα βάδισης και κίνησης λόγω του πόνου και της αρθρίτιδας που οδηγούν όμως σε διαφοροποίηση της επιβάρυνσης της άρθρωσης (συνήθως φορτίζεται περισσότερο ένα κομμάτι της άρθρωσης π.χ η έσω επιφάνεια στο γόνατο) με αποτέλεσμα η άρθρωση να καταπονείται ακόμη περισσότερο και να αυξάνεται ο πόνος.Επίσης πολύ συχνά έχουμε περιορισμό της κινητικότητας μειωμένη δύναμη και αντοχή στην άρθρωση και μειωμένη ιδιοδεκτικότητα λόγω του πόνου.

Επίσης οι έρευνες αναφέρουν ότι μαζί με ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης είνι πολύ χρήσιμη η κινητοποίηση της άρθρωσης με ειδικές τεχνικές manual therapy, βελτιώνει την κινητικότητα της άρθρωσης και την λίπανση της, μειώνει τον πόνο και μας βοηθάει στην καλύτερη μυική ενεργοποίηση.

Για αυτούς λοιπόν τους λόγους είναι σημαντικό να σχεδιάσουμε ένα πολυπαραγοντικό πρόγραμμα άσκησης με στόχους :
1. Την μυική ενδυνάμωση των μυών γύρω απ'την άρθρωση (οι μυς μπορεί να μειώσουν την φόρτιση στην άρθρωση 30-40%)
2. Την αύξηση της κινητικότητας (ώστε να εξασφαλίσουμε την ανταλλαγή των υγρών μέσα στην άρθρωση άρα και την τροφικότητα των ιστών)
3. Την επανεκπαίδευση της ιδιοδεκτικότητας ώστε οι μυς να λειτουργόυν γρήγορα και να προστατεύουν την άρθρωση σε κάθε κίνηση ή αλλαγή θέσης
4. Επανεκπαίσευση βάδισης και κίνησης ώστε οι αρθρώσεις να επιβαρύνονται ομοιόμορφα και πιο φυσιολογικά για να αντέχουν και περισσότερο

Ελάτε λοιπόν να δέιτε πώς μπορείτε να μειώσετε τον πόνο απ'την αρθρίτιδα και σε πολλές περιπτώσεις να γλυτώσετε το χειρουργείο όπως πολλοί ασθενείς μας!

Αρθρογραφία
1. Kawai H, Obuchi S, Kojima M, Arai T, Kojima N, Shiba Y. Effects of a motor function improvement program on alleviation of knee osteoarthritis. Tokyo Metropolitan Institute of Gerontology.

2. Robyn E. Fary,1 Graeme J. Carroll,2 Tom G. Briffa,3 and N. K. Briffa. The Effectiveness of Pulsed Electrical Stimulation in the Management of Osteoarthritis of the Knee.Results of a Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled,Repeated-Measures Trial...Arthritis & Rheumatism
Vol. 63, No. 5, May 2011, pp 1333–1342

3. Kim L Bennell1, Thorlene Egerton, Yong-Hao Pua, J Haxby Abbott, Kevin Sims, Ben Metcalf, Fiona McManus, Tim V Wrigley, Andrew Forbes, Anthony Harris, Rachelle Buchbinder. Efficacy of a multimodal physiotherapy treatment program for hip osteoarthritis: a randomised placebo-controlled trial protocol. BMC Musculoskeletal Disorders 2010, 11:238

4. Soren T Skou, Ewa M Roos, Mogens B Laursen, Michael S Rathleff , Lars Arendt-Nielsen, Ole H Simonsen, Sten Rasmussen. Total knee replacement plus physical and medical therapy or treatment with physical and medical therapy alone: A randomised controlled trial in patients with knee osteoarthritis (the MEDIC-study).
BMC Musculoskeletal Disorders 2012, 13:67

5. Ph y s i o t h e r a p y i n h i p a n d k n e e o s t e o a r t h r i t i s : d e v e l o p m e n t o f a
p r a c t i c e g u i d e l i n e c o n c e r n i n g i n i t i a l a s s e s s m e n t , t r e at m e n t a n d eva l u at i o n
W.F.H. Peter1,2, M.J. Jansen3, E.J. Hurkmans4, H. Bloo5, L.M.M.C.J. Dekker-Bakker6, R.G. Dilling7, W.K.H.A. Hilberdink7, Kersten-Smit8, M. de Rooij3, C. Veenhof9, H.M. Vermeulen10, I, de Vos11, J.W. Schoones12, T.P.M. Vliet Vlieland. Oficial da sociedade portuguesa de reumatologia - acta reumatol port. 2011;36:268-281

6. E va l u at i o n o f p at i e n t c h a r a c t e r i s t i c s a s p r e d i c t o r s o f h e a lt h s tat u s i n k nee o s t e o a r t h r i t i s p at i e n t s r e f e r r e d f o r p h y s i c a l t h e r a p y
Rui Soles Gonηalves*, Jan Cabri**, Joγo Pαscoa Pinheiro.Oficial da sociedade portuguesa de reumatologia - acta reumatol port. 2011;36:137-144

7. The ability of a sustained within-session finding of pain reduction during traction to dictate improved outcomes from a manual therapy approach on patients with osteoarthritis of the hip. Alexis A Wright,1 J Haxby Abbott,2 Dave Baxter,3 and Chad Cook4
Author information J Man Manip Ther. 2010 September; 18(3): 166–172.

8. Muscle strength and exercise intensity adaptation to resistance training in older women with knee
osteoarthritis and total knee arthroplasty
Emmanuel Gomes Ciolac,I,II Ju´ lia Maria D’Andre´a GreveI.CLINICS 2011;66(12):2079-2084

9. Effect of TENS on pain in relation to central sensitization in patients with osteoarthritis of
the knee: study protocol of a randomized controlled trial. David Beckwée, Willem De Hertogh, Pierre Lievens, Ivan Bautmans and Peter Vaes

10. Cost-effectiveness of exercise therapy versus general practitioner care for osteoarthritis of the
hip: design of a randomised clinical trial. Pauline P van Es, Pim AJ Luijsterburg, Joost Dekker, Marc A Koopmanschap, Arthur M Bohnen,
Jan AN Verhaar4, Bart W Koes1 and Sita MA Bierma-Zeinstra. BMC Musculoskeletal Disorders 2011, 12:232

11. David G.T. Whitehurst, Stirling Bryan, Elaine M. Hay, Elaine Thomas, Julie Young,
Nadine E. Foster. Cost-Effectiveness of Acupuncture Care as an Adjunct to Exercise-Based Physical Therapy for Osteoarthritis of the Knee
Journal of Physical Therapy Volume 91 Number 5 May 2011

12.Comparison of neuromuscular and quadriceps strengthening exercise in the treatment of varus
malaligned knees with medial knee osteoarthritis: a randomised controlled trial protocol
Kim L Bennell1*, Thorlene Egerton1, Tim V Wrigley1, Paul W Hodges2, Michael Hunt3, Ewa M Roos4,
Mary Kyriakides1, Ben Metcalf1, Andrew Forbes5, Eva Ageberg6,7 and Rana S Hinman1
BMC Musculoskeletal Disorders 2011, 12:276
Robert J. Butler, Joaquin A. Barrios, Todd Royer and Irene S. Davis, Frontal-Plane Gait Mechanics in People With Medial Knee Osteoarthritis Are Different From Those in People With Lateral Knee Osteoarthritis, Journal of the American Physiotherapy association
Rosa UH, Velasquez Tlapanco J, Lara Laya C, Villareal Rios E, Martinez Gonzalez L. Vargas , Daza ER, Galicia Rodriguez L., Comparison of the effectiveness of isokinetic vs isometric therapeutic exercise in patients with osteoarthritis of knee. Clinical Reumatology 2012 Jan-Feb;8(1):10-4. Epub 2011 Dec 16.
Erik Poulsen, Henrik W Christensen, Ewa M Roos, Werner Vach, Søren Overgaard and Jan Hartvigsen . Non-surgical treatment of hip osteoarthritis. Hip school, with or without the addition of manual therapy, in comparison to a minimal control intervention: Protocol for a three-armed randomized clinical trial BMC Musculoskeletal Disorders 2011, 12:88
V. Tiffreaua,*, D. Mullemanb,*, E. Coudeyrec, M.M. Lefevre-Colaud, M. Revele, F. Rannou. The value of individual or collective group exercise programs for knee or hip osteoarthritis. Elaboration of French clinical practice guidelines. Annales de réadaptation et de médecine physique 50 (2007) 741–746
Y. Delaruea,*, B. de Brancheb, P. Anractc, M. Reveld, F. Rannou. Physical exercise supervised or not by a physiotherapist in the treatment of lower-limb osteoarthritis.Elaboration of French clinical practice guidelines. Annales de réadaptation et de médecine physique 50 (2007) 759–768
Y. Akyol, D Durmus, G. Alayli. B. Tander, Y. Bek, F. Canturk, S. Tastan Sakarya. Does short wave diathermy increase the effectiveness of isokinetic exercise on pain, function, knee muscle strength, quality of life and depression in patients with knee osteoarthritis?, A randomized controlled trial. European Journal of physical rehabilitation medicine, 2010;46; 325-336
Cory L. Christiansen, PT, PhD and Jennifer E. Stevens-Lapsley, PT, PhD. Weight-Bearing Asymmetry in Relation to Measures of Impairment and Functional Mobility for People With Knee Osteoarthritis. Archives of Physical Medicine Rehabilitation. 2010 October ; 91(10): 1524–1528
Atamaz FC, Durmaz B, Baydar M, Demircioglu OY, Iyiyapici A, Kuran B, Oncel S, Sendur Comparison of the efficacy of transcutaneous electrical nerve stimulation, interferential currents, and shortwave diathermy in knee osteoarthritis: a double-blind, randomized, controlled, multicenter study. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2012 May;93(5):748-56. Epub 2012 Mar 28.