ΤΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ

Τα μυοσκελετικά προβλήματα των μουσικών παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην αποκατάσταση, όπως αυτά των αθλητών και χορευτών, ή όπως κάθε πάθηση που έχει σχέση με τη φύση της εργασίας, καθώς ο τρόπος που χρησιμοποιούμε το σώμα μας τον για πολλές ώρες καθημερινά, είναι αυτό που παίζει τον κυριότερο λόγο στις αντιδράσεις του.
Ο τρόπος που οι μουσικοί κάθονται και ο τρόπος που κρατάνε το όργανο τους για πολλές ώρες δημιουργούν επαναλαμβανόμενη ή/και διαρκή πίεση στους ιστούς κυρίως του άνω άκρου λόγω και της άμεσης επαφής με το όργανο και έτσι έχει οριστεί ΄΄Το χέρι του μουσικού΄΄ ως το σύνολο των διαταραχών που σχετίζονται με το άνω άκρο που προκύπτουν από την χρήση αυτή (Graffman, 1986;Ignatiadis et al, 2008;Zaza, 1998;Roset-Llobet, 2000).

Στους μουσικούς τα σύνδρομα υπέρχρησης (πχ: τενοντίτιδες, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα κλπ)είναι κατά 50% συχνότερα! (Ignatiadis et al, 2008)
Σύνδρομα υπέρχρησης αποκαλούμε τους τραυματισμούς/παθήσεις που οφείλονται σε επαναλαμβανόμενους μικροτραυματισμούς (repeated microtrauma αναφέρεται στην αρθρογραφία) που οφείλεται στην πολύωρη κακή θέση ή στάση ή στον μεγάλο αριθμό επαναλαμβανόμενων κινήσεων ή σε κινήσεις που περιλαμβάνουν μεγάλη επιβάρυνση.
Τα τελευταία περίπου 30 χρόνια, στις επιδημιολογικές μελέτες καταγράφεται μεγάλη συχνότητα σε λειτουργικές διαταραχές στους μουσικούς που οφείλονται στην ασχολία τους. Για το λόγο αυτό χαρακτηρίζονται work – related occupational disorders, δηλαδή διαταραχές που προκύπτουν κατά την εργασία (LEÃO, 1958; Zaza, 1998). Και μάλιστα PRMDs: playing-related musculoskeletal disorders δηλαδή μυοσκελετικές δυσλειτουργίες που σχετίζονται με το παίξιμο μουσικών οργάνων (Zaza, 1998).
Τρεις είναι οι κύριες κατηγορίες δυσλειτουργιών σε μουσικούς. Με σειρά συχνότητας εμφάνισης είναι:
1. Τα μυοσκελετικά η μυοτενόντια σύνδρομα (τενοντίτιδα ώμου ή καρπού, επικονδυλίτιδα αγκώνα (έσω ή έξω), τενοντοελυτρίτιδα De Quervain, διάστρεμμα),

2. Οι περιφερικές νευροπάθειες. Σύνδρομα πίεσης νεύρων δλδ: σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, ωλένια νευρίτιδα, σύνδρομο θωρακικής εξόδου κλπ

3. Η εστιακή δυστονία.
Διαφέρουν από τις πιθανές παρόμοιες διαταραχές από άλλους επαγγελματίες (Brandfonbrener, 2003).

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση η διόρθωση της στάσης όσο παίζει ο μουσικός ενώ παίζει βασικό ρόλο και ο τρόπος τοποθέτησης των χεριών πάνω στα πλήκτρα ή τις χορδές. Όσο πιο σωστή είναι η θέση του αυχένα και του ώμου κατά τη διάρκεια της εξάσκησης τόσο πιο σωστά μπορεί να λειτουργήσει όλο το άνω άκρο μέχρι το καρπό και τα δάχτυλα.
Γι’αυτό το λόγο επανεκπαιδεύουμε τη στάση του μουσικού καθώς και όλο τον τρόπο που προσεγγίζει και κρατάει το όργανο. Αυτό γίνεται μέσω ειδικών ασκήσεων μπροστά στον καθρέπτη όπου ο μουσικός αρχικά απλά κάθεται ακουμπώντας στο όργανο και στη συνέχεια παίζει ένα-ένα κομμάτι κρατώντας τη σωστή στάση με συχνά διαλείμματα για διόρθωση, όσο η σωστή στάση και τεχνική γίνεται συνήθεια τόσο αυξάνεται o χρόνος που μπορεί να παίζει.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας δίνουμε και στοχευμένες ασκήσεις ενδυνάμωσης για τους μυς της μέσης, της πλάτης και του χεριού αναλόγως ποιό είναι το πρόβλημα.
Ένα βασικό λάθος που κάνουν ακόμη και επαγγελματίες μουσικοί είναι ότι παρ’ότι κάνουν κάτι που περιλαμβάνει μεγάλη καταπόνηση για το σώμα τους και για πολλές ώρες (ειδικά αν είναι να δώσουν εξετάσεις ή να κάνουν κάποια συναυλία ρεσιτάλ κλπ) δεν φροντίζουν να διατηρούν το μυικό και νευρομυικό σύστημα να είναι σε καλή κατάσταση.

Οι ελλιπείς συνήθειες εξάσκησης κάνουν τον μουσικό πιο ευάλωτο σε τραυματισμούς. Κάθε συνεδρία εξάσκησης θα έπρεπε να περιλαμβάνει έναν ολοκληρωμένο κύκλο που περιλαμβάνει ζέσταμα, περιόδους ξεκούρασης, και αποθεραπεία. Οι λεπτοί ιστοί μπορούν να τραυματιστούν κατά την εξάσκηση αν η προθέρμανση είναι μειωμένη ή απουσιάζει. Κάθε 45 λεπτά εξάσκησης πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 5-10 λεπτά το διάλειμμα. Μετά την εξάσκηση είναι απαραίτητη η αποθεραπεία και δεν επιτρέπεται να φτάνουμε στον πόνο ή στο όριο της κούρασης για να κάνουμε διάλειμμα αλλά να γίνεται το διάλειμμα πριν αρχίσει ο πόνος (Zaza, 1997; Dawson, 1997).

Η κακή τεχνική επίσης οδηγεί σε μικροτραυματισμούς. Όλοι οι μουσικοί συμφωνούν ότι δεν υπάρχει αυστηρά κατάλληλη τεχνική για το όργανό τους, αλλά προσωπικό στυλ. Ωστόσο αν η τεχνική δε συμφωνεί με εργονομικές αρχές και προκαλεί μυϊκή ανισορροπία πρέπει να αλλάζει (Brandfonbrener, 2003; Wynn Parry, 2003).